Lęk to uczucie, które wiele osób chciałoby całkowicie wyeliminować ze swojego życia. Niestety – nie jest to możliwe! Ta emocja odgrywa niezwykle ważną rolę w funkcjonowaniu społeczeństwa – kiedyś to właśnie dzięki niej pierwotne plemiona były w stanie przetrwać. Na szczęście dziś, dzięki dokonaniom psychologów, możliwe jest zdobycie narzędzi, które umożliwiają normalne funkcjonowanie na co dzień – nawet z towarzyszącym w określonych sytuacjach lękiem. Co można zrobić, aby się uspokoić i poradzić sobie z niepokojem?

Jak się uspokoić? Mechanizm walki i ucieczki

Terminologia psychologiczna jasno odróżnia strach od lęku. Strach wiąże się z przebywaniem danej osoby w stanie realnego zagrożenia. Z kolei przyczyną lęku jest przewidywanie niebezpieczeństwa albo odczuwanie irracjonalnego niepokoju związanego z pewnymi przekonaniami i wyobrażeniami. W celu zrozumienia funkcjonowania ludzkiego organizmu w stanie lęku i poznania sposobów na niepokój, należy poznać mechanizm “uciekaj albo walcz”. Został on wykształcony na drodze ewolucji człowieka. W sytuacji stresowej serce szybciej pompuje krew, oddech staje się bardziej gwałtowny, a mięśnie napięte. Działanie adrenaliny, kortyzolu, dopaminy i serotoniny, czyli neuroprzekaźników wywołujących te reakcje, skłaniało pierwotnych ludzi do ucieczki przed niebezpiecznymi zwierzętami i walki w zagrażających sytuacjach. Choć w dzisiejszym świecie ludzie z reguły nie są narażeni na tak ekstremalne sytuacje, mechanizm walki i ucieczki nieprzerwanie pozostaje aktywny.

Kiedy lęk przeradza się w zaburzenie?

Nadmierny, nieadaptacyjny lęk przeszkadzający w normalnym funkcjonowaniu, najczęściej przybiera formę jednego z kilku zaburzeń:

• lęk uogólniony – jest dla pacjenta niezwykle uciążliwy. Niepokój odczuwany jest przewlekle i praktycznie wcale nie mija. Dana osoba nieustannie odczuwa zagrożenie i się zamartwia – bez względu na to, co dzieje się w jej otoczeniu. 
• napady paniki – są krótkie i bardzo intensywne. Często uznawane przez pacjentów za zawał serca. Objawiają się bólem serca, kołataniem serca, dusznością i wrażeniem, że się umrze lub “zwariuje”; 
• fobia społeczna – lęk wyzwala obecność innych osób (w szczególności obcych). Dla osób cierpiących na to zaburzenie praktycznie niewykonalne jest zabranie głosu w dyskusji, opowiedzenie dowcipu lub wygłoszenie publicznego przemówienia. 

Najlepsze sposoby na niepokój

A jak się uspokoić? Jakie techniki warto stosować na co dzień, aby funkcjonować z lękiem bez zbędnego dyskomfortu? Jedną z najskuteczniejszych metod jest stosowanie ćwiczeń wyobrażeniowych. Są one elementem stosowanym przez terapeutów poznawczo-behawioralnych – i nie tylko! W leczeniu zaburzeń lękowych poleca się też ćwiczenie uważności i wyznaczanie sobie określonego czasu na zmartwienia. Podczas psychoterapii ma też miejsca nad wyłapywaniem zniekształceń myślenia i przekształcaniem ich w zdrowe przekonania. W ekstremalnych sytuacjach – gdy lęk całkowicie dezorganizuje życie danej osoby – zalecane jest udanie się do psychiatry i wdrożenie farmakoterapii. 

Lęk jest emocją wywołującą uciążliwy dyskomfort. Kiedy przekształci się w zaburzenie, może całkowicie zdezorganizować codzienne życie danej osoby. Warto znać symptomy najpopularniejszych zaburzeń lękowych, podstawowe metody radzenia sobie z niepokojem, a także w razie potrzeby wiedzieć, kiedy należy sięgnąć po pomoc psychologiczną lub psychiatryczną.