Asertywność kojarzy się głównie z umiejętnością odmawiania na kierowane prośby czy żądania. W psychologii jednak jest to pojęcie o wiele szersze oraz skupiające dużą liczbę zróżnicowanych zachowań i wiążących się z nimi zagadnień. Postawa asertywna jest jedną z podstawowych form reagowania w kanonie komunikacji społecznej. Często jednak bywa ona źle odbierana, czy mimo to warto być asertywnym?

Termin i jego znaczenie

Na temat asertywności powstało wiele naukowych badań i opracowań, jednak podstawową definicję można bez trudu odnaleźć w publikacji popularnej, polskiej pani psycholog Marii Król Fijewskiej, która prezentuje się następująco: ,,asertywność – w psychologii termin oznaczający posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nie naruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych, a także obrona własnych praw w sytuacjach społecznych.” Wobec tego postawa asertywna polega nie tylko na mówieniu ,,nie”, ale także na umiejętności wyrażania własnego zdania, działania w zgodzie z nim i jednoczesnego poszanowania odmiennych poglądów. Mimo, iż według badaczy jest to cecha nabyta, nie jest łatwo nauczyć się asertywnego zachowania, potrzeba na to wiele lat doświadczenia, nauki i szerokich zainteresowań, które pomogą Ci zbudować własne zdanie na każdy temat. Ponadto oprócz poglądów, warto kierować się zasadą ograniczonych emocji i nie reagować na zbyt ekspresyjne na inne spojrzenia, ponieważ w ten sposób można zostać odebranym jako osoba agresywna i niekulturalna.

Zyski

Na pewno nie raz spotkałeś się z sytuacją, gdy ktoś prosi Cię o przysługę albo poparcie swojego zdania, a Ty mimo, że nie zgadzasz się z nim lub naprawdę nie masz czasu, aby spełnić jego oczekiwania, potakująco kiwasz głową? Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ jest o wiele łatwiej wyrazić aprobatę niż sprzeciw, ten drugi bowiem zwykle wymaga uzasadnienia i przedstawienia swoich poglądów. Zwykle ludzie boją się takich sytuacji i nie chcą być oceniani, czy takie obawy są słuszne? Osoby asertywne są zwykle postrzegane przez społeczeństwo w pozytywny sposób – paradoksalnie przez obronę własnego zdania, często odmiennego od drugiego uczestnika dyskusji, może ona zyskać większy szacunek. Ponadto wypracowanie własnych poglądów i umiejętność trafnej argumentacji pozwala na wypracowaniu w sobie większego poczucia własnej wartości, co przekłada się na pewność siebie oraz podejmowane względem siebie decyzje. Wszystkie te czynniki znacznie ułatwiają stworzenie wysokiej pozycji w aktualnej strukturze społecznej, w skrócie: osoba asertywna znacznie szybciej osiągnie awans, niż inni. Badania pokazują, że pozytywna ocena i świadomość swoich atutów wpływają na psychiczną odporność, która pomaga uniknąć depresji, a także chroni przed załamaniem nerwowym w przypadku mniejszych i większych porażek.

Asertywność a konformizm

Człowiek z natury jest konformistą, oznacza to, że większość jednostek dostosowuje swoje zdanie do większości, co jest uwarunkowane biologicznie, jako przedstawiciele ssaków, ludzie wykazują cechy istot stadnych. Wyłamanie się z ogólnego nurtu nie jest łatwe i nie każdy jest do tego zdolny, jednakże jeżeli własne zdanie odbiega znacznie od ogólnie prezentowanego, nie powinno się go zmieniać, szanuj przekonania innych, jednocześnie pozostając wiernym sobie. Mimo, iż na początku możesz spotkać się z negatywnym odbiorem, wytrwałość i stałość – przysporzą Ci zwolenników w przyszłości. Psychologia społeczna określa taki stan rzeczy jako wyższość zysków nad poniesionymi kosztami, a więc bilans jest dla jednostki asertywnej dodatni.

Asertywność to niełatwa sztuka, wymaga wielu lat  pracy i odwagi. Mimo, że często nie idzie w parze z o wiele łatwiejszym konformizmem, warto starać się wypracować w sobie taką postawę i konsekwentnie się jej trzymać. Efekty, w tym szacunek ludzi i pewność siebie, zobaczysz po krótkim czasie, ale przede wszystkim poczujesz się znacznie lepiej.