Inteligencja emocjonalna to bardzo przydatna w codziennym życiu umiejętność. Polega na rozpoznawaniu uczuć – zarówno swoich, jak i innych osób. Czym jest dokładnie i jak można ją wykorzystać?

Inteligencja emocjonalna – co to takiego?

Inteligencja emocjonalna to pewnego rodzaju umiejętności, które niewątpliwie pomagają w życiu codziennym. Polegają na prawidłowym rozpoznawaniu emocji, używaniu ich, a także na radzeniu sobie ze stanami emocjonalnymi innych osób. Terminami, z którymi możemy się spotkać równie często są kompetencje emocjonalne oraz dojrzałość emocjonalna. Kompetencje emocjonalne to możliwe do modyfikowania zdolności, takie jak: znajomość kulturowych reguł i norm emocjonalnych, empatia, asertywność, a także motywacja. Dojrzałość emocjonalną można z kolei rozumieć jako zdolność znoszenia cierpień, prospołeczność, czy zdolność przystosowania się do grupy. Sama inteligencja emocjonalna to termin stosunkowo nowy, pojawił się bowiem w 1990 roku. Daniel Goleman przybliżył tę koncepcję w swojej książce. Twierdził, że człowiek posiada dwa różne rodzaje inteligencji: racjonalną i emocjonalną. Obie są równie ważne i wpływają pozytywnie na radzenie sobie w życiu dopiero wtedy, gdy działają razem. 

Cechy osób inteligentnych emocjonalnie

Inteligencji emocjonalnej, co ciekawe, można się nauczyć. Nie są to bowiem cechy ukształtowane genetycznie. Ludzie inteligentni emocjonalnie są otwarci na nowe doświadczenia i łatwo nawiązują kontakty z innymi ludźmi. Liczą się ze zdaniem innych, potrafią przepraszać za błędy i cieszyć się sukcesami rodziny, przyjaciół lub współpracowników. Bardzo ważną i pożądaną cechą jest umiejętność oddzielania życia prywatnego od zawodowego oraz wysoka odporność na stres. Nie są to jednak absolutnie osoby uległe lub neutralne – potrafią się złościć, cieszyć, smucić. Cała wyjątkowość polega jednak na tym, że wyrażają te emocje adekwatnie do sytuacji i potrafią nad nimi panować. Oczywiście nie zawsze! Żaden człowiek nie jest idealnym modelem osoby inteligentnej emocjonalnie, ale posiadanie chociaż części z wymienionych wyżej cech znacznie ułatwia życie. 

Jak emocje wpływają na życie prywatne i zawodowe?

Osoby, które nadmiernie pokazują emocje i nie potrafią nad nimi panować nie radzą sobie najlepiej  w niektórych sytuacjach życiowych. Nadmierna ekspresja może sprawić, że ludzie nie będą traktować nas poważnie. Dzięki takim cechom jak empatia, asertywność, samoświadomość i opanowanie, osoby inteligentne emocjonalnie potrafią budować trwalsze relacje. Takie osoby świetnie dopasowują się do sytuacji, dlatego wyróżniająco radzą sobie w pracy czy w szkole w sytuacjach typowo zadaniowych i stresowych. Posiadanie umiejętności tego typu wpływa pozytywnie także na motywację, która prowadzi do nowych celów i ułatwia ich osiągnięcie. Podczas terapii par zaleca się wykorzystanie zasad inteligencji emocjonalnej w praktyce. 

Inteligencja emocjonalna w praktyce

Goleman w swojej książce pisze o zdolności do miłości i pracy. W sferze życia w parze inteligencja emocjonalna odgrywa ważną rolę. Wskaźnik rozwodów rośnie. Można doszukiwać się winy lub korzeni z dzieciństwa. W życiu społecznym występuje jednak wiele kontrastów w zakresie edukacji emocjonalnej. To dziewczęta reagują na komunikację zarówno werbalną, jak i niewerbalną. Chłopcy minimalizują odczuwanie lęku, strachu czy bólu. Bycie w relacji często oznacza dla kobiet kierowanie się emocjami, czego mężczyźni powoli się uczą. Dobre porozumienie jest podstawą związku. Co to jednak oznacza w praktyce? Czy czytanie  w myślach jest możliwe? Według badań wiele kobiet życzyłaby sobie, aby mąż czy partner wiedzieli  z wyprzedzeniem, czego one pragną lub oczekują. Ile razy zdarzyło się słyszeć, że „on powinien to wiedzieć, powinien się domyślić”. Czy jest coś, co może uchronić małżeństwo przed rozpadem, wynikającym z braku porozumienia?  Terapeuta nie daje gotowych rozwiązań, nie radzi, nie ocenia i nie krytykuje. Potrafi jednak podczas terapii wskazać na kilka aspektów inteligencji emocjonalnej, które mogą być pomocne w naprawieniu relacji między partnerami, małżonkami, a czasem też przyjaciółmi. Nie istnieje złoty środek, działający na każdego, ale czy potrzeba go szukać?

Inteligencja emocjonalna w związku

Istnieje zasada „dobrej kłótni”, jako okazji do rozwinięcia inteligencji emocjonalnej i wykorzystania  w praktyce. Dobra kłótnia polega np. na trzymaniu się tematu dyskusji, bez zbędnych dygresji lub wypominania sobie wzajemnie przykrości. Schodzenie z tematu i wykorzystywanie okazji do rozmowy na temat przeszłych zdarzeń, które nie zostały przepracowane powoduje tylko większe napięcie  i potęguje kłótnię. Kolejnym czynnikiem dobrej kłótni jest okazywanie empatii. Każdemu człowiekowi należy się szacunek. Kłótnia, gdy przestaje zawierać w sobie element empatii przeradza się w walkę, gdzie po dwóch stronach barykady stoją bliskie sobie osoby. Bardzo potrzebnym czynnikiem jest także redukowanie napięcia. Kłótnie potrafią przerodzić się w stan przypominający wrzenie. Ważnym lecz trudnym aspektem jest nauka uspokajania siebie i partnera oraz umiejętność uważnego słuchania. Wzajemne pretensje znikają, gdy partnerzy potrafią wyjaśnić każdy swoje racje, posłuchać drugiej strony, przemilczeć, kiedy wzbierają emocje lub wziąć kilka głębszych oddechów, by otworzyć swój umysł na spokój wewnętrzny. Zmiany nie przyjdą natychmiastowo. Zdarza się, że potrzeba terapii, aby pomóc partnerom zmienić nawyki emocjonalne. Czasem warto pokazać, jaką rolę w życiu odgrywa przezwyciężenie uprzedzeń  i pretensji. Nie stanie się w mgnieniu oka. Potrzebna jest wytrwałość i uważność. Inteligencja emocjonalna pomaga kierować impulsami, które ponoszą partnerów, szczególnie jeśli chodzi o wielkie uczucie i towarzyszący mu lęk przed utrata bliskiej osoby lub niezaspokojenie potrzeb. Zamiast podtrzymywać ogień partnerzy uczą się dzięki inteligencji emocjonalnej, jak go ugasić bez większych strat. 

Inteligencja emocjonalna może mieć bardzo duży wpływ na codzienne życie. Badania dowodzą, że nie jest ona uwarunkowana genetycznie – można zatem nad nią pracować. Warto zacząć pracę od świadomego przeżywania swoich emocji.