Problemy związane z uzależnieniami wpływają destrukcyjnie nie tylko na samą osobę uzależnioną, ale również na jej otoczenie. W procesie terapii bardzo ważne jest wsparcie społeczne. Dlatego coraz częściej wskazuje się na to, że terapia rodzinna dobrze sprawdza się w leczeniu uzależnień. Otwartość najbliższych i wspólna nauka nowych strategii radzenia sobie z wyzwaniami to jedna z najskuteczniejszych dróg do pozostawania w trzeźwości.

Czym jest uzależnienie?

Uzależnienie jest silnym pragnieniem zachowania się w określony sposób lub przyjmowania środków psychoaktywnych. Odczuwany przymus może być zarówno okresowy, jak i stały. Objawy uzależnień można dostrzec zarówno w strefie fizycznej, jak i psychicznej oraz społecznej. Uzależnienia od alkoholu, leków i narkotyków (a także innych substancji chemicznych) wiążą się ze zjawiskiem zespołu abstynencyjnego. Charakteryzują go m.in. wymioty, ból i uczucie zimna. Z kolei uzależnienia behawioralne są ściśle związane z natręctwami myślowymi, kompulsywnymi zachowaniami i postępowaniem wpływającym destrukcyjnie na relacje społeczne. Czynności, które najczęściej są przedmiotem uzależnień psychicznych, to masturbacja, gry komputerowe, seks, hazard, a także – praca. Bez względu na rodzaj uzależnienia, zawsze jest nim dotknięta rodzina chorego. Właśnie dlatego poszukiwanie pomocy często powinno być ukierunkowane nie tylko na podjęcie terapii uzależnień, ale również terapii rodzinnej.

Terapia rodzinna – na czym polega?

Rodzina to podstawowa komórka społeczna. Zastanawiając się nad tym, do czego służy terapia rodzinna, wiele osób kojarzy ją jedynie z rozwiązywaniem problemów związanych z dziećmi. Temat jest często podejmowany m.in. w kontekście kłopotów pojawiających się w okresie dojrzewania. Jednak jest to zaledwie ułamek sytuacji, które powinny skłaniać do podjęcia terapii rodzinnej. Uzależnienie jest jednym z najczęstszych czynników sprzyjających pojawieniu się patologii w relacjach rodzinnych. Bardzo rzadko wystarczające jest podjęcie terapii jedynie przez osobę uzależnioną. Z reguły pomoc psychologa jest potrzebna całemu systemowi rodzinnemu.

A jak przebiega terapia rodzinna? Uczestnicy z pomocą terapeuty odnajdują wspólnie źródło problemu i uczą się obiektywnego postrzegania sytuacji, w której się znajdują. W tym celu określane są role pełnione przez wszystkich członków systemu rodzinnego. Podstawową metodą pomocy, która powinna iść w parze z tradycyjną terapią uzależnień, jest modyfikowanie tych ról oraz pracowanie nad zmianą utartych schematów.

Terapia uzależnień, a terapia rodzinna

Terapię uzależnień warto podjąć na każdym etapie. Może okazać się potrzebna już w momencie ujawniania się wczesnych symptomów uzależnienia. Jej zasadność jest potwierdzona też m.in. po odbyciu detoksykacji oraz w przypadku nawrotów. Największe wyzwania wiążą się z gotowością uzależnionego na współpracę oraz z jego otwartością na zmiany. Z kolei terapia rodzinna powinna zostać rozważona w szczególności wówczas, gdy uzależnienie dezorganizuje życie rodzinne lub wywołuje dyskomfort wśród członków domowego systemu. Niezbędna jest, gdy w rodzinie zaczyna pojawiać się współuzależnienie.

Leczenie uzależnień to długoterminowy proces, a w jego przebiegu często pojawiają się nawroty. Dobrym wsparciem dla podstawowych działań jest równoległe podjęcie terapii rodzinnej, która może korzystnie wpłynąć na podtrzymanie efektów i zapobieganie nawrotom.