Wypalenie zawodowe to palący problem dzisiejszego społeczeństwa. Nieustanne przebodźcowanie, przeciążenie emocjonalne i fizyczne, a także nadmiar stresu odczuwanego w środowisku zawodowym, to czynniki, które niejednego pasjonata swojego zawodu pozbawiły już motywacji do pracy. Czym tak naprawdę jest wypalenie zawodowe? Po czym je poznać i czy można go uniknąć?

Czym jest wypalenie zawodowe i jakie są jego przyczyny?

Wypalenie zawodowe zostało uwzględnione przez Światową Organizację Zdrowia w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11. Zgodnie z tamtejszą definicją, określa się to zaburzenie jako syndrom o podłożu zawodowym. Ma polegać na tym, że daną osobę dotknął przewlekły stres w środowisku pracy, z którym nie można było sobie skutecznie poradzić przy użyciu konstruktywnych metod regulowania emocji. Przyczyny, które mogą wywołać wypalenie zawodowe, dzielą się na trzy kategorie:

• indywidualne – dotyczą osób, które mają niską samoocenę i skłonność do unikania trudnych sytuacji. Z reguły są to perfekcjoniści, którzy stawiają sobie wysokie wymagania i nie są w stanie ich spełnić ze względu na niskie poczucie sprawczości. 
• interpersonalne – czynniki tego typu dotyczą głównie relacji między pracownikiem, a klientem. Najczęściej można spotkać się z tym problemem w zawodach, w których konieczny jest kontakt z osobami znajdującymi się w trudnym położeniu życiowym. Narażone na wypalenie zawodowe są w szczególności osoby, które emocjonalnie angażują się w sprawy innych ludzi i nie potrafią oddzielić życia zawodowego od prywatnego. 
• organizacyjne – nakazy i zakazy przedstawiane pracownikowi w nieprzyjaznej formie są często przyczyną problemów. Jest to częste źródło silnego stresu, a pracownik, którego wartości są sprzeczne z celami stawianymi przez instytucję lub otrzymuje nieprecyzyjne informacje dotyczące zadań do wykonania, może szybko zniechęcić się i stracić motywację do działania. 

Objawy wypalenia zawodowego

Objawy wypalenia zawodowego są z reguły łatwe do zauważenia dla osób z zewnątrz. Jednak sam pracownik zmagający się z tym problemem z reguły przez długi czas je wypiera bądź w ogóle ich nie dostrzega. Najczęstsze syndromy to ciągła niechęć i poczucie winy, nadmierne zmęczenie, uczucie wyczerpania, izolowanie się i wycofywanie z relacji społecznych, a także utrata zainteresowań i brak satysfakcji z wykonywania jakichkolwiek zadań. Sygnały zwiastujące problemy z motywacją to również unikanie podejmowania wyzwań i częste przekładanie terminów. Charakterystyczne są też problemy o charakterze psychosomatycznym. Bóle głowy, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a nawet częste przeziębienia, świadczą o konieczności podjęcia kroków zmierzających do rozwiązania problemu. 

Lepiej zapobiegać, niż leczyć

Jak uniknąć wypalenia zawodowego? Kluczem do sukcesu jest wykonywanie satysfakcjonujących zadań i czucie się kompetentnym na danym stanowisku. Ważne jest też rozsądne planowanie zadań – przytłoczenie nadmiarem pracy i goniące terminy mogą szybko spowodować wyczerpanie i być przyczyną nieustannego stresu. Ryzyko wystąpienia wypalenia zawodowego zmniejsza też dobra relacja ze współpracownikami i prawidłowe funkcjonowanie w grupie. A co zrobić kiedy już wystąpi syndrom wypalenia zawodowego? Najskuteczniejszą metodą rozwiązania problemu jest udanie się na psychoterapię. Czasem konieczna okazuje się też zmiana pracy – warto jednak pamiętać, że nie powinna ona być efektem skorzystania ze strategii ucieczki i unikania. Na psychoterapię warto się wybrać, kiedy objawy uniemożliwiają funkcjonowanie w sferze zawodowej lub w jakimkolwiek innym obszarze życia. W poważnych przypadkach terapeuta może poradzić konsultację psychiatryczną w celu wspomożenia codziennego funkcjonowania środkami farmakologicznymi.

Wypalenie zawodowe to problem, który do niedawna był nieustannie bagatelizowany. Obecnie coraz częściej dostrzegana jest jego powaga. Warto mieć świadomość tego, że syndrom ten może mieć destrukcyjny wpływ na całokształt życia danej osoby. Dlatego nie należy tego bagatelizować, a w razie potrzeby warto zwrócić się po pomoc do specjalisty.